اواخر فصل بهار و با آغاز فصل تابستان، میزان تابش نور آفتاب شدیدتر می‌شود و باتوجه به اینکه کشورمان از لحاظ منطقه جغرافیایی یکی از کشورهای پرتابش و پرتشعشع نور خورشید محسوب می‌شود، روزهای ابری کمتری را به نسبت روزهای آفتابی داراست. به همین دلیل میزان رطوبت هوا نیز کمتر است. همه این عوامل دست به دست هم داده‌اند تا حساسیت‌های فصلی و تحریکات چشمی به دلیل شدت تابش نور آفتاب تشدید شود.

یکی از روش‌های مناسب برای کاهش این عوارض استفاده از عینک آفتابی است.

رنگ پوست و انتخاب عینک

استفاده صحیح از عینک آفتابی تأثیر مثبتی در پیشگیری از بسیاری مشکلات و اختلالات چشمی دارد و استفاده نادرست از آن مشکلاتی را برای فرد و بینایی‌اش ایجاد می‌کند.

عینک‌های آفتابی باید براساس روش‌های علمی تجویز، ارائه و مورد استفاده قرار گیرند. دکتر ابراهیم جعفرزاده‌پور، دانشیار اپتومتری دانشگاه علوم پزشکی تهران در مورد تجویز عینک‌های آفتابی و نکات مهم در مورد آنها می‌گوید: عینک آفتابی بایستی توسط پزشک و یا حرفه‌های وابسته پزشکی تجویز شود. به همین دلیل تهیه عینک از دست‌فروش‌ها و یا فروشگاه‌هایی که فاقد اطلاعات علمی و صحیح مربوط به عینک‌های آفتابی هستند به هیچ عنوان توصیه نمی‌شود.

علاوه بر این عینک آفتابی باید براساس نیازهای بینایی فرد استفاده شود. برای مثال فردی که راننده است باید عینکی را انتخاب کند که به وسیله آن مسیر حرکت را به خوبی ببیند، مهندسی که از معدن، محوطه بیابانی و یا نیمه بیابانی بازدید می‌کند و یا فردی که در مسیر منزل به محل کارش در رفت‌وآمد است، لازم است بسته به نیازش، آب و هوای محل سکونت، دمای هوا، گردوغبار موجود، شدت نور خورشید، ارتفاع از سطح دریا، میزان ساعاتی که در مقابل نور خورشید قرار دارد و… در انتخاب عینک آفتابی دقت به خرج دهد.
دکتر جعفرزاده‌پور، نکات حائز اهمیت دیگر را اینگونه مطرح می‌کند: رنگ چشم و پوست افراد در انتخاب عینک آفتابی بسیار مهم تلقی می‌شود چرا که رنگ‌های متفاوت پوست افراد، انعکاس‌های متفاوتی دارد. برای نمونه ناراحتی از شدت خیرگی نور یکی از علائم پرتوهای انعکاس یافته از بافت‌های اطراف چشم‌ است.

پوست‌های سفید و گندمی رنگ در انتخاب عینک آفتابی شرایط یکسانی ندارند، همچنین شرایط انکساری، دوربینی، نزدیک‌بینی و یا آستیگماتیسمی چشم افراد انتخاب عینک را با حساسیت بیشتری مواجه می‌کند.

تیرگی عینک

جمع‌بندی تمام عوامل در نظر گرفته شده فوق، این نکته را رهنمون می‌سازد که میزان تیرگی عینک‌های آفتابی بسیار مهم است.
دکتر ابراهیم جعفرزاده‌پور در خصوص میزان تیرگی در عینک‌های آفتابی استاندارد، شاخصی به نام Optical Density یا چگالی نوری را مطرح می‌کند که با علامت یا حروف اختصاری O.D نشان داده می‌شود.

دکتر جعفرزاده‌پور می‌گوید: اگر عینک آفتابی تهیه شده، عینک استانداردی باشد بر روی دسته عینک یا دفترچه و مدارک آن، عددی مربوط به این شاخص حک می‌شود و در غیر این‌صورت، عینک خریداری شده، معتبر نیست.

وی ادامه می‌دهد: اگر فردی می‌خواهد، در محیط‌های شهری، به صورت روزمره از عینک آفتابی استفاده کند و یا قصد دارد در جاده‌های بین شهری بیشتر از دو ساعت رانندگی کند بایستی میزان چگالی نوری یا O.D عینکش در حدود «2» باشد که این شاخص، میزان تیرگی عدسی عینک را نشان می‌دهد. همچنین آن دسته از افرادی که چشم‌های روشن با مردمک نسبتاً باز دارند و یا جراحی انکساری انجام داده‌اند و ممکن است نور در شب آزارشان دهد، از عینک‌هایی استفاده می‌کنند که در بین عوام به عینک شب معروف شده است. در صورت استفاده از چنین عینک‌هایی باید برای کاهش خیرگی نور، میزان چگالی نوری‌اش بین 1/0 تا 3/0 باشد علاوه بر این آن دسته افرادی که به صورت حرفه‌ای یا تفننی کوهنوردی می‌کنند باید از عینک‌هایی با میزان چگالی 3 و کسانی که در کوهستان‌های برفی فعالیت می‌کنند بایستی عینک آفتابی‌ با چگالی نوری 4 را انتخاب کنند.

یکی دیگر از موارد بسیار مهم در انتخاب عینک های آفتابی رنگ آنها است که دکتر جعفرزاده‌پور در این‌باره می‌گوید: معمولاً عینک‌های آفتابی به دو رنگ متداول خاکستری و قهوه‌ای موجودند. اگر فرد در محیطی قرار دارد که تشعشعات ماوراءبنفش و پرتوهایی با طول موج کوتاه در آن محیط به میزان زیادی وجود دارد بهتر است از عینک‌هایی با رنگ قهوه‌ای استفاده کند و رنگ خاکستری عینک‌ها معمولاً در محیط‌هایی که شرایط طیفی یکنواخت و نسبتاً ثابتی دارد، بیشتر توصیه می‌شود.

در ضمن برای چگالی‌های نوری کمتر از 5/2 تفاوت زیادی در رنگ‌ عینک‌های آفتابی مطرح نیست و حتی می‌توان از عینک‌هایی با رنگ سبز نیز استفاده کرد اما به هیچ عنوان نبایستی از عینک‌هایی با رنگ آبی استفاده شود زیرا طول موج‌های کوتاه را از خود عبور می‌دهد و ممکن است خطراتی را ایجاد کند.

پرتوهای فرابنفش
از دیدگاه دکتر ابراهیم جعفرزاده‌پور، دانشیار اپتومتری، جنس عینک‌های آفتابی نیز در انتخاب عینک بسیار مؤثر است. این متخصص می‌گوید: جنس عینک‌های آفتابی باید از جنس پلی‌کربنات یا از ترکیبات جاذب کامل پرتوهای ماوراءبنفش باشد زیرا یکی از عوامل شناخته شده در ایجاد عوارض چشمی پرتوهای فرابنفش است. بنابراین هر نوع عینک آفتابی بایستی جاذب این نوع از پرتوهای غیرمرئی که بسیار خطرناک نیز هستند، باشند.

از نظر دکتر جعفرزاده‌پور، شکل عینک آفتابی هم در انتخاب آن اثرگذار است. او معتقد است فرم عینک‌های آفتابی به سه شکل کلی تقسیم‌بندی می‌شود:

عینک‌هایی که انحنای زیادی دارند و کاملاً روی صورت را می‌پوشانند عینک‌های بسیار خمیده‌ای هستند که برای آن دسته افرادی که ساعات زیادی را در معرض نور خورشید قرار دارند و چگالی نوری عینکشان بیشتر از 5/1 است، توصیه می‌شود.
هر چه زمان مواجهه فرد با نور خورشید کمتر و یا میزان نوری که به چشمانش می‌رسد محدود باشد، می‌توان از عینک‌های خمیده و یا متداول استفاده کند اما فراموش نشود که اگر از عدسی‌های تماسی استفاده می‌کند بهتر است از عینک‌های آفتابی‌ای بهره‌مند شود که حفاظت کاملی از چشمانش می‌کند.

وی ادامه می‌دهد: نوع دیگری از عینک‌ها که استفاده نسبتاً زیادی دارد، عینک‌های آفتابی پلارید هستند که علاوه بر جذب پرتوهای محیطی به صورت عمودی، پرتوهای انعکاس‌یافته از سطوح براق را نیز به صورت اختصاصی جذب می‌کنند و سبب می‌شوند که راندمان جذب پرتوها به صورت مؤثرتری افزایش پیدا کند.